vikiden down sendromu kaynnağı linkini at
Ben atayım aynn Down Sendromulu olabilirsin
Down sendromu,
trizomi 21;
genetik düzensizlik sonucu
insanın 21. kromozom çiftinde fazladan bir kromozom bulunması durumu ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan hastalığa verilen isimdir.
[1]
Down sendromu vücutta yapısal ve fonksiyonel değişiklikler ile karakterize edilir. Vücuttaki küçük ve büyük farklılıkların kombinasyonu yapısal olarak sergilenir.
Down sendromu sık sık zihinsel kavramadaki bozukluklar ve fiziksel gelişimin tipik yüz görünümü gibi farklı olmasıyla ilişkilendirilir. Çoğunlukla hafif veya orta seviyeli öğrenme güçlüğü gibi sorunlar taşır.
Down sendromu
gebelik sırasında ya da doğumda tanımlanabilen bir rahatsızlıktır. Down sendromuna her 800 ile 1000
doğumda 1 oranında rastlanır; istatistikler anne yaşının artışıyla bu oranın yükseldiğini göstermiştir, diğer etkenlerin payı küçüktür.
Down sendromunun tipik yüz siması, normal
kromozom sayısına sahip olan bazı insanlarda da görülebilir. Ancak Down sendromunda buna ek olarak; el ayasında çift yerine tek derin olarak bulunan avuç içi çizgisi, epikantik katlanmanın neden olduğu badem biçimli göz,
palebral yarık, düşük
kas tonusu, ayak baş parmağıyla ikinci parmak arası daha büyük bir boşluk ve sarkık
dil morfolojisi görülebilir. Bu semptomların hepsi görülecek diye bir kural yoktur, bazıları olup bazıları olmayabilir. Down sendromunun sağlığa getirdiği sorunların başında ise konjenital kalp yetmezliği riskleri, gastroözafagal
reflü hastalığı, tekrarlayan
kulak enfeksiyonları,
obstürktüf uyku apnesi ve
tiroid bozuklukları riskleri sayılabilir.
Çocukluğun erken dönemlerinde sağlanacak olan aile ve tıp desteği ile erken müdahale sayesinde Down sendromlu insanlar destekle toplumla bütünleşik bir hayat kurabilirler.
Konu başlıkları
[
gizle]
Hastalığın tanımlanışı[değiştir | kaynağı değiştir]
Down Sendromu ilk kez
İngiliz hekim
John Langdon Down tarafından
1866'da sistematik bir şekilde sınıflandırılmış ve sendrom olarak tanılanmıştır. Sendrom, doktorun ismi olan "
Down sendromu" olarak söylenmeye başlamıştır.
1959'da
Jérôme Lejeune tarafından
21. kromozomun trizomisi olduğu tanımlanmıştır.
Görünümleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Down sendromu hastası bir
bebek
Bu bebekler doğduklarında farklı bir yüz görünümleri vardır. Başları ufak, artkafa yassı, ense kısa ve geniştir.
Burun kökü yassı, kulaklar kafada normalden düşük bir seviyede durur ve
gözler birbirinden ayrık ve çekik görünür. (Bu görünüm
moğol ırkına benzetilerek mongolizm olarak ta ifade edilir.)
Dil, normal konuşmayı önleyecek kadar genişlemiştir. Ensede genellikle boğumlar vardır. Bu bebeklerin tonusları (vücut gerginliği) düşüktür. Geniş el, kısa ve tombul parmak ve sıklıkla avuç içlerinden birinde ya da ikisinde "Simian çizgisi" denilen tek bir çizgi vardır. Ellerin serçe parmakları genellikle içe doğru kıvrımlıdır. Vücut kısa ve tıknazdır. Çocukluk dönemlerinde solunum hastalıkları,
kalp bozukluklarına rastlanabilir. Yaşam süreleri geçmiş yüzyılda düşük seyretmişken günümüzde gelişen tıp ve iyi bakım sonucunda bu yaş ortalama DS'lu kişi ömrü 50 yaş civarında seyretmektedir.
Down sendromunun getirilerinden biri de hafif ila orta düzey arasında değişebilen
zeka geriliğidir[2]; bu oran Mozaik Down sendromunda (açıklaması aşağıda) 10-30 oranında yukarıdadır.
[3]
Gelişimleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Down sendromlu çocuklar genelde boy ve kilo açısından daha yavaş büyürler, daha yavaş öğrenirler, problem çözmede ve karar vermede diğer çocuklardan daha çok zorlanırlar. Zeka seviyeleri normalden düşük olarak kalır. Ancak iyi ve erken başlanan eğitimle zeka seviyelerinde anlamlı yükselmeye rastlanır. Down Sendromlu çocuklar iyi bir eğitimle normal birey şeklinde hayatlarını sürdürebilirler. İmkan tanındığında meslek edinebilirler. Kendi yaşamlarını idame ettirebilecek seviyeye ulaşabilirler. Fizik tedavi, özel eğitim ve dil terapisine ihtiyaç duyulur. Bunlar için planlı ve programlı bir şekilde profesyonel yardım almak gerekir.
Özel Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
Down sendromlu çocuklar normal hayatlarını sürdürmek için gerekenleri öğrenebilirler.
Down Sendromlu çocuklar kendi aralarında farklılıklar gösterebilirler, bu yüzden çocuğun ihtiyaçlarına uygun bir programla özel eğitim, beraberinde sosyal ve duygusal gelişimi, bilişsel gelişimi ve motor gelişimini desteklenir.
Fizik Tedavi[değiştir | kaynağı değiştir]
Fizik tedaviye Down sendromlu bebeklerde iki aylıkken başlanmalıdır.Egzersizler Fizyoterapist bakımında yapılmalı ve günlük programlarla evde aile tarafından uygulanmalıdır.Düzenli kontrollerle duruma göre tedavi desteklenir. Çocuklarda yüz kasları gevşektir. Fizik tedavi süresince kas gücü ve motor becerilerinin yanı sıra, algılama becerisi de programa dahil edilerek desteklenmelidir.
Dil terapisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Down Sendromlu çocuklarda konuşma geç gelişir. Erken dönemde başlanan dil terapisi ile ortalama 2-3 yaşında konuşma başlayabilir. Nadir rastlansa da bazıları çok geç konuşurlar.Hiç konuşamayan sayısı ise oldukça azdır.
Hastalığın nedenleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Sağlıklı bir insanın vücudundaki her hücrede 46 tane
kromozom vardır. Oysa Down sendromlu bebeklerin
hücrelerinde toplam 47 kromozom bulunur. Karyotipleri
47, XX+21 (dişi) ya da
47, XY+ 21 (erkek) şeklinde gösterilir. Yani fazladan bulunan kromozom vücut kromozomlarının yanında bulunur. Bu kromozom fazlalığının neden kaynaklandığı tam olarak bilinmese de, 35 yaşından sonra doğum yapan kadınların çocuklarında görülme olasılığı yüksektir. Bunun nedeni kromozom ayrılmalarının ileri yaşlarda daha düzensiz olmasından kaynaklanmaktadır. Bununla beraber,
hücre bölünmesi sırasında meydana gelen ayrılmamalar da bu hastalığın sebeplerinden olabilir.
Down sendromunun
epidemiyolojisi her canlı 800-1000 doğumda 1 Down sendromlu doğum oran olduğunu göstermiştir.
Down sendromu tipleri[değiştir | kaynağı değiştir]
down sendromu trizomi\21 Trizomi 21 (47, XX,+21);
mayoz bölünme sırasında meydana gelen ayrılmama durumuyla ortaya çıkan fazla
21. kromozomun sebep olduğu Down sendromu tipidir.
Yumurta ya da
spermde bulunan fazla 21 ile bir
gametde toplam 24 kromozom bulunur. Down sendromunun yaklaşık %95'ini kapsayan en çok görülen tipidir.
Mozaisim[değiştir | kaynağı değiştir]
Trizomi 21'in vücut hücrelerinin bazılarında görülmesi, bazılarında ise görülmemesi durumudur. Karyotip (46,XX/47,XX,+21) şeklinde gösterilip, hastalık "
Mozaik Down Sendromu" olarak adlandırılır. Hastalık, mozaismin yoğunluğuna göre farklı seyredebilir. Trizomi 21 oranı ne kadar çok ise, çocuk Down sendromu özelliklerini o kadar çok gösterir. Mozaik Down sendromu, %1-2 oranında bir yere sahiptir.
Robertsonian tip translokasyon[değiştir | kaynağı değiştir]
Down sendromunda fazla 21. kromozom bazen Robetrsonian tip
translokasyon ile görülür. Burada genellikle
21. kromozomun uzun kolu başka bir kromzoma bağlanır. Bu durumda karyotip 45, XX,t(14;21) şeklinde gösterilmekte fakat
14. kromozomda transloke olmuş bir 21. kromozom bulunmaktadır. Ya da
izokromozom olarak da iki 21. kromozomun translokasyonu ile de Down sendromu 45, XX,t(21q;21q) şeklinde meydana gelebilir. Robertsonian tip translokasyon ile olan Down sendromları, toplam Down sendromunda %2-3'lük bir paya sahiptir.
21. kromozomun çift olması[değiştir | kaynağı değiştir]
Gebeliğin 11. haftasında ki fetal ense saydamlığı ölçümünün
ultrasonografi fotoğrafı
Nadir olarak, 21. kromozomun
duplikasyonu (kendini eşlemesi) ile de Down sendromu görülebilir. Burada 21. kromozom tam olarak bütün
genleri taşımasa da, parça şeklinde görülür ve hastalığı tanımlar. Karyotip,(46, XX,dup(21q))şeklindedir!
Doğum öncesi tanı[değiştir | kaynağı değiştir]
Down sendromu gebelikte tanınabilen bir genetik farklılıktır.
İkili tarama testi,
üçlü tarama testi,
ultrasonografi ve diğer bazı tanı yöntemleri ile Down sendromundan şüphelenilen gebeliklerde ileri tetkikler yapılır. CVS veya
amniyosentez ile kesin tanı konur. Down sendromu saptanmışsa aileye ayrıntılı
genetik danışmanlık verilir. Günümüzde geçerli olan uygulamada anne-babanın aile bütünlüğüne ve kişisel kararlara saygı çerçevesinde, bu tanıyı ileten hekimin gebeliğin devamı veya sonlandırılması konusunda yorumda bulunmaması gereklidir.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
İngilizce Vikipedi'deki 25 Ocak tarihli Down syndrome maddesi
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Trisomy 21: The Story of Down Syndrome paper".
- ^ "FAQ from Mosaic Down Syndrome Society". Strom, C.
- ^ "Keep Kids Healthy article on Down syndrome". Erişim tarihi: 03-06.
Wikimedia Commons'ta
Down sendromu ile ilgili medyaları bulabilirsiniz.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Forumlar[değiştir | kaynağı değiştir]
